ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԸ՝ ՄԵԿՆԱԿԷՏ ՆՈՐ ԿԵԱՆՔԻ

«Նա այստեղ չէ, յարութիւն առաւ։ Յիշեցէք, ինչ որ ասաց ձեզ, երբ տակաւին ձեզ հետ Գալիլիայում էր գտնւում, թէ մարդու Որդին պէտք է յանձնւէր մեղաւոր մարդկանց ձեռքը, խաչւէր եւ երրորդ օրը յարութիւն առնէր»։ (Ղկ.24.6-7)

Յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ, Ամէն.

Հրեշտակի պարզ, բայց խորունկ իմաստ ու թելադրականութիւն ունեցող այս բարի լուրը մարդ անհատին, յատկապէս քրիստոնեային զօրացնում, ամրապնդում եւ միաժամանակ սթափեցնում ու յուշում է իրեն, իր Տիրոջ այն խօսքերը, որոնք առնչւած են իր հրաշափառ յարութեան։

Քրիստոսի թաղման երրորդ օրը՝ կիրակի, «Առաւօտեան շատ վաղ, Մարիամ Մագթաղենացի, Յովհաննէսի եւ Յակոբոսի մայրը՝ Մարիամը, ուրիշ կանանց հետ գերեզման եկան՝ իրենց հետ բերելով իրենց պատրաստած խունկերը» (Ղկ.24-1)։

Կիրակին նախորդող օրերին կատարւած ահաւոր դէպքերը՝ մատնութիւն, Գեթսեմանիի պարտեզում աղօթքը, ձերբակալութիւնը, դատավարութիւնը, մահւան դատապարտութիւնը, դէպի Գողգոթա խաչի ճանապարհը եւ այնուհետ խաչելութիւնն ու մահը մի պահ սարսափեցուցեր էին իր աշակերտներին, մտերիմներին եւ ինչու չէ նաեւ ժողովրդին. ահաւոր ու աներեւակալիօրէն սոսկալի այդ պահերը, բոլորի մտքում մեծ շփոթ էր յառաջացրել, նրանց մատնելով անորոշութեան, կարծես թանձր խաւար էր իջել նրանց մտքի ու հոգու վրայ եւ անորոշութեան առաջ կանգնած չէին իմանում ինչ անել, դրա համար առաքեալները վախից պահւըտեր էին, որպէսզի յանկարծ հետապնդումի կամ չարչարանքի չենթարկւեն։

Որքան թոյլ, տկար ու խղճալի է մարդ արարածը երբ հաւատքով է թոյլ ու տկար։ Երբ կանայք մի պահ սթափւած իրենց անորոշութիւնից ու վերյիշելով Քրիստոսի այն խօսքերը թէ ինք թէպէտ եւ յանձնւելու է մեղաւորների ձեռքը, խաչւելու եւ թաղւելու, սակայն երրորդ օրը յարութիւն պիտի առնէր, վերադարձան ու պատմեցին տասնմէկ առաքեալներին եւ միւս բոլոր աշակերտներին այն ինչ որ տեսան։

Առաքեալները իրենց կարգին իրենք էլ այնքան տագնապած ու սարսափած էին, որ չկրցան անմիջապէս հասկանալ կանանց իրենց փոխանցածը, աւելին նրանք կանանց պատմածը ցնդաբանութիւն համարեցին։ Պետրոս առաքեալը «Վազեց դէպի գերեզման, կռանալով ներս նայեց եւ գերեզմանի մէջ տեսաւ միայն պատանքը։ Նա զարմացած վերադարձաւ՝ մտածելով, թէ ինչ էր պատահել արդեօք»(Ղկ. 24։12)։

Մահւան խորհուրդը այնքան ծանր էր ճնշել առաքեալների վրայ, որ սարսափահար անորոշութեան էին մատնւեր։ Մահը ընդհանրապէս ահ ու սարսափ էր թողել. ինչ էր լինելու մարդու վախճանը յետ մահու։ Հազարաւոր տարիների խորքից եկող մտատանջող այս հարցը մղել էր փիլիսոփաներին մի ելք, մի բացատրութիւն գտնել այն հասկանալու համար։

Ահա այս յուսահատեցուցիչ երեւոյթի դիմաց յանկարծ հնչում է Քրիստոսի գօտեպնդիչ խօսքը.«Ես եմ յարութիւնը եւ կեանքը։ Ով որ հաւատում է ինձ թէպէտ եւ մեռնի՝ կապրի»(Յհ. 11։25)։ Արդարեււ հաւատացեալի յետ մահու կեանքը երաշխաւորւում էր հաւատքով։ Հաւատքը՝ հիմնական պայման յաւիտենական կեանքի. Քրիստոսի կատարած բժշկութիւններն ու մեռելներին յարութիւն պարգեւելը, նրանց վերստին կեանքի կոչելը պայմանաւորւած էին հաւատքով։ Ահա մահւան յաղթելու, մահը նւաճելու շատ պարզ ու իմաստալից միջոցը։

Քրիստոս իր երկրաւոր կեանքի եռամեայ առաքելութեան ընթացքին յաճախ յիշեցնում էր իր հետեւորդներին, յատկապէս աշակերտներին, որ հաստատ ու հաւատարիմ մնան իրենց հաւատքի մէջ, որովհետեւ հաւատքով նրանք միշտ առնչւած պիտի լինեն հաստատ գալիքի, այլ խօսքով վստահ ու համոզւած պիտի լինեն յարուցեալ կեանքին, որովհետեւ Պօղոս առաքեալի բառերով, «Հաւատ՝ նշանակում է վստահ լինել այն բաներին, որոնց հանդէպ յոյս ունենք եւ համոզւած լինել այն բաներին, որոնք չեն երեւում»(Եբ. 11։1)։ Արդարեւ հաւատքը կեանք է, հաւատքը մարդուց հեռացնում է յուսահատութեան եւ անորոշութեան զգացումը, նրան առաւել չափով մօտեցնելով Աստծուն։ Խորիմաստ են սաղմոսերգուի բառերը.«Աստւած է, որ ինձ զօրութիւն է պարգեւում, իմ ճամբան կատարեալ դարձնում, եւ ոտքերս՝ եղջերուի ոտքերի պէս թեթեւաշարժ»(18։32)։

Քրիստոսի հրաշափառ յարութիւնը հիմնաքարն է քրիստոնէական վարդապետութեան եւ մեկնակէտը նոր կեանքի։ Կենսատու յարութիւնը մեր Փրկչին եղաւ պատւանդանը նոր կեանքի, քանի որ Նա՝ Քրիստոս իր մահով մահը նւաճեց եւ իր յարութեամբ մեզ կեանք պարգեւեց։ Քրիստոսի մեզ շնորհած կեանքը լոյսի կեանք է, որ առաջնորդում է իրական Լոյսին եւ լոյսի Արարչին։ Յարուցեալ Քրիստոսի առաքեալները, աշակերտներն ու նրանց հետեւողները գօտեպնդւեցին ու խրախուսւեցին Յարութեան աւետիսով, որը կեանքի յաղթանակի աւետիսն էր մահւան վրայ, բարիի յաղթանակն էր չարի վրայ, Լոյսի յաղթանակը խաւարի վրայ։ Ճիշդ էր ասել Տէրը, թէ «Ես եմ յարութիւնը եւ կեանքը։ Ով որ հաւատում է ինձ, թէպէտ եւ մեռնի կ՛ապրի»(Յհ. 11։25)։

Քրիստոնէական վարդապետութեան հիմնաքարը հանդիսացող Քրիստոսի Յարութիւնը երաշխիքն է նոր կեանքի, յաւիտենականութեան ձգտող ու անհունի տեսիլքով օծուն կեանքի, հայ եկեղեցու շարականագիրը փառաբանում է Քրիստոսի Յարութիւնը ասելով «Մեծ է Աստւածորդու Յարութիւնը, քանի որ երկնքի դռները բացւեցին եւ անուշ հոտ բուրեց աշխարհին եւ համակից բոլոր արարածներին»։

Հաւատալ Քրիստոսի հրաշափառ յարութեան նշանակում է վերանորոգ կեանքով հրաշակերպւած որպէս նոր արարած ապրել։ Կենսայորդ հաւատքը մարդ արարածի ներաշխարհում գոյաւորւող երջանկութեան ազդակն է, յաջողութեան եւ յաղթանակի գրաւականը, որովհետեւ հաւատքը ի՛նք Աստծու ներկայութեան գրաւականն է։
Քրիստոսի հրաշափառ ու կենսաբեր յարութիւնը մարդկութեան առաջ բացեց փրկութեան ճանապարհը եւ բոլոր նրանք ովքեր այդ ճանապարհով ընթացան կարող եղան մահւան յաղթելու, ժառանգորդ դառնալով յաւիտենականութեան։ Քրիստոսի հրաշափառ յարութեան հաւատքը դարերով ներշնչեց ու զօրացրեց եկեղեցու հաւատացեալներին, եկեղեցու հայրերին, որոնք անբեկանելի ու արարատանման հաւատքով կեանքի օրինակ եղան իրենցից յետոյ եկողներին։

Հայ ժողովուրդը ինք եւս Յարութեան լոյս հաւատքով ապրեց ու ստեղծագործեց, անցեալ վերջին երկու հազար տարիներին։ Հայը շնորհիւ իր ժայռարմատ հաւատքի, սաղմոսերգուի բառերով, մահւան ստւերի միջով անցաւ եւ սակայն չմեռաւ։ Ինքն էլ ապրեց Գողգոթացեալ կեանք լի չարչարանքներով, հալածանքներով, մահաբոյր դէպքերով եւ սակայն երբեք չյուսահատւեց։ Որպէս Քրիստոսի յարութեան հաւատքի պատգամաբեր նա իր կեանքը իբրեւ անուշաբոյր զոհ մատուցեց իր Աստծուն, միշտ տեսիլքովը յաւիտենական կեանքի։

Մեր ժողովուրդը Յարութեան հաւատքով գօտեպինդ, տէր կանգնեց Աստծուց իրեն պարգեււած կեանքին, որ Քրիստոսի յարութեամբ պայծառացաւ իբրեւ նոր կեանք, աղբիւր հանդիսանալով միաժամանակ անարատ եւ անապական երջանկութեան։ Հայութիւնը իր վերջին երկու հարիւր տարիների կեանքով վկայեց ու ապրեցաւ իր ՛՛Աւագ շաբաթ՛՛ն ու իրական յարութիւնը։ Այդ դժնդակ օրերին թշնամին քաջալերւած դուրսի աշխարհի անտարբերութիւնից, Հայաստանի ու հայութեան նկատմամբ, փորձեց եւ մասամբ էլ յաջողւեց վերջ տալ նրա կեանքին Արեւմտեան Հայաստանում Ցեղասպանութեան ծրագրաւորումով ու իրագործումով։ Թշնամին այնուհետ շարունակելով իր սադայէլական քաղաքականութիւնը ուզեց Արեւելեան Հայաստանն էլ իր հայ բնակչութեամբ ենթարկէր Արեւմտեան Հայաստանի ճակատագրին, սակայն հայը, յարութեան հաւատքով պողպատացած, հայ եկեղեցու զանգակների ղօղանջի զօրութեամբ ու մանաւանդ իր քաջ որդւոց հերոսական պայքարով մղեց իր մահու կենաց, լինել չլինելու գոյամարտը, եւ ո՜վ հրաշք, հայ ժողովուրդը իր բանակով, ժողովրդով, մեծով ու փոքրով, եպիսկոպոսով, վարդապետով, քահանայով ու սարկաւագով բռունցքւած կերտեց իր անկախութիւնը վեց հարիւր տարւայ գերութիւնից յետոյ եւ հիմը դրաւ իր պետականութեան, որի հարիւրամեակը արդար հպարտութեամբ տօնում ենք ու տօնելու ենք յառաջիկային։

Հայ ժողովուրդը իր ապրելու, գոյատեւելու բնածին բնազդին միացրած Քրիստոսի կենսաբեր Յարութեան հաւատքը առաւել եւս հզօրացած իր ողջ պատմութիւնը վերածեց ստեղծագործական կեանքի, պայքարի ու մաքառումի խորապէս հաւատացած լինելով, որ աստւածային ճշմարտութեամբ զրահաւորւած կեանքին մահ չկայ, այլ խօսքով իր կեանքը Քրիստոսի հրաշափառ յարութեան հաւատքով ապրողին համար մահ չկայ, որովհետեւ առաքեալը մեզ յիշեցնում է «Որովհետեւ եթէ հաւատում ենք, որ Յիսուսը մեռաւ եւ յարութիւն առաւ, նոյնպէս եւ հաւատում ենք, որ Աստւած Յիսուսի միջոցաւ եւ նրա հետ վերստին կեանքի կը բերի նրանց, ովքեր նրան հաւատացին ու մեռան»(Ա. Թս. 4։14)։ Այո՛, մեր հայրերը հաւատացին Քրիստոսին եւ այդ հաւատքով ստեղծագործեցին հայ գիրն ու գրականութիւնը, նրանով Աւարայրի հաւատամարտը վերածեցին ՛՛հաւատքի ու հայրենիքի՛՛ համար մղւող գոյապայքարի խորհրդանշի. նոյն այդ հաւատքով հայը իր կեանքը ապրեց ընթանալով ՛՛նեղ ճանապարհով՛՛ ի խնդիր յարուցեալ կեանքի եւ միեւնոյն հաւատքն էր դարձեալ, որով հայը իր կեանքը աշտարակի, բարձր աշտարակի վերածեց Ղարաքիլիսէից մինչեւ Սարդարապատ ի խնդիր իր լինելութեան։

Այս օրերին, երբ հայոց եկեղեցին եւս քրիստոնէական եկեղեցիների հետ տօնում է Յարութեան տօնը եւ աւելի շեշտադրութեամբ ու փառաբանանքի ամենագեղեցիկ ապրումներով «Փառք Յարութեան Քո Տէր»ը բարձրաձայնում է, մենք, իբրեւ զաւակները այդ առաքելահաստատ եկեղեցու, կոչւած ենք վերակենսաւորելու մեր հաւատքը եւ վերանորոգելու մեր ուխտը հաւատարմութեան ու յանձնառութեան։ Յարութեան հաւատքով լուսաւորւած մեր միջից դուրս հանենք բոլոր այն զգացումներն ու մտածումները, որոնք մեզ հեռացնում են մեր հաւատքից, մեր հայրենիքից եւ այնտեղ ծնունդ տանք, սիրոյ, նւիրումի, խաղաղութեան, հեզութեան, յանձնառութեան զգացումի։ Կոչւած ենք մեր սրբազան դատին, մեր հայրենիքի, ամբողջական հայրենիքի անժամանցելի գաղափարին կառչած մնալու դաւանանքը, մեր կեանքի սկզբունք դարձնել եւ ըստ այնմ կողմնորոշւել։ Սա նաեւ Ղարաքելիսէի, Բաշապարան, Սարդարապատի եւ բազմաթիւ ճակատների վրայ կռւած ու նահատակւած մեր հերոսների, մեր զինւորների ու նահատակ ժողովրդի կամքն է եղել։

Հրաշափառ Յարութեան խորհուրդով օծուն կոչ եմ անում մեր ժողովրդի բոլոր զաւակներին, որ տէր կանգնեն իրենց պատմութեան, հոգեւոր եւ ազգային հարստութեան, որպէսզի աւելի գիտակից կեանքով միմեանց շնորհաւորենք մեր նայւածքները միշտ յառած պահելով Արարատից անդին, որտեղից քարի, հողի, ձորի, դաշտի ու սարի խորքից արձագանգում է կանչը միասնութեան ու հայրենասիրութեան մեր նահատակների, կանչ-հարւէր՝ հաւատարմութեան, զգաստութեան ու զգօնութեան ի խնդիր մեր ժողովրդի տենչերի ու երազների իրականացման։

Քրիստոս Յարեաւ ի մեռելոց,
Օրհնեալ է Յարութիւնը Քրիստոսի, Ամէն։

ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ . ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԹԵՀՐԱՆԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ
Ս. Զատիկ -2018