اسقف اعظم سیبوه سرکیسیان خلیفه ارامنه تهران روز جمعه 23 مهرماه در گفتگویی اختصاصی با هفته نامه "گاندزاسار" ارامنه حلب به سؤالات خبرنگار این نشریه در زمینه های مختلف پاسخ گفت. روند این گفتکو به شرح ذیل می باشد:

1) لطفا به اختصار درباره جامعه ارمنیان ایران (خلیفه گری ها، کلیساها و مدارس) توضیح دهید.

-اجازه دهید پیش از هر چیز سلامی داشته باشم خدمت مسئولان و همکاران هفته نامه "گاندزاسار" ارامنه حلب و همچنین خوانندگان آن که بیش از پنج سال است همانند آن چه در مزامیر آمده است "سایه مرگ را بر سر خود دیدند اما نمردند." شما همواره در دعاهای شخصی و جمعی ما حضور دارید.

در رابطه با جامعه ارمنیان ایران باید گفت که دارای تاریخچه ای طولانی است که با هنر، معماری، ادبیات و سازندگی غنی شده است. جامعه ارمنیان ایران در طی قرون متمادی نقش به سزایی در رشد و تعالی فرهنگ، و همچنین زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایران داشته که در دوران کنونی نیز به نوعی استمرار یافته است.

جامعه ارمنیان ایران ریشه در اعماق تاریخ دارد و جمعیت آن همواره در نوسان بوده است. در حال حاضر براساس آمار رسمی حدود هشتاد هزار ارمنی در ایران سکونت دارند که اکثر آن ها ساکن تهران هستند.

ما دارای سه خلیفه گری در آذربایجان، اصفهان (جلفای نو) و تهران هستیم . این خلیفه گری ها به صورت مستقل اداره شده و وابسته به حوزه جاثلیقی ارامنه سیلیسی هستند.

ایران به عنوان کشور همسایه ارمنستان، به گواه تاریخ، دوست ملت ارمنی بوده. البته این دوستی در برهه هایی از تاریخ کم رنگ شده ولی هیچگاه تبدیل به خصومت نشده است و ما همواره دو ملت دوست باقی مانده ایم. ما در طول تاریخ دارای صدها کلیسا در ایران بوده ایم. برخی رقم سیصد کلیسا را مطرح می کنند. برخی از این کلیساها از بین رفته اند، برخی به صورت نیمه ویرانه به حیات خود ادامه  داده اند و برخی از آن ها نیز که در وضعیت مناسبی قرار داشته اند از سوی دولت محافظت  شده اند.

در حال حاضر ما دارای چهار کلیسای جامع هستیم. کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) که هر ساله در عید تادئوس مقدس و ساندوخت در آنجا مراسم دعا و زیارت با حضور هزاران زائر برگزار می شود، کلیسای استپانوس مقدس، کلیسای دزوردزور و بالاخره کلیسای وانک اصفهان. در شهرهای مهم ایران نیز دارای کلیساهایی هستیم که از آن جمله می توان به 14 کلیسا در اصفهان، 11 کلیسا در تهران، 4 کلیسا در تبریزو 10 کلیسا در روستا های منطقه فریدن اصفهان اشاره کرد. همچنین کلیساهایی در شهرهای اراک، رشت، انزلی، مشهد، خرقان، همدان، اورمیه و قزوین فعال هستند. در حال حاضر در تهران 17 مدرسه و 4 کودکستان ارمنی مشغول فعالیت هستند. مدارس ارمنی اصفهان در مجتمع آموزشی متمرکز شده اند و مدارسی نیز در شهرهای تبریز و اورمیه مشغول فعالیت هستند.

2) جامعه ارمنیان ایران از لحاظ ساختار تاریخی و کلیسایی منحصر به فرد است. برای حفاظت از این میراث فرهنگی چه اقداماتی در حال اجرا هستند؟

- در پاسخ به سؤال نخست به کلیساهایی اشاره کردیم که در زمان خود از مراکز مهم فرهنگی محسوب شده اند. کلیساهایی تاریخی همچون کلیسای تادئوس مقدس، کلیسای دزوردزور و کلیسای استپانوس مقدس که در قرون بعدی کلیسای وانک اصفهان و کلیساهای شهرهای دیگر نیز به آن ها افزوده شده اند. فعالیت های کلیسای ملی ما پیرامون این کلیساها شکل گرفته است.

در زمان کنونی شرایط زندگی فرق کرده اند. برخی از این کلیساها اکنون در مناطقی دورافتاده و متروک واقع شده و در انتظار بازدید کننده هستند. حفاظت و نگهداری از کلیساهای ارمنی ایران نیاز به بودجه هنگفتی دارد که از توانایی جامعه ارمنیان بسیار فراتر می باشد. خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از این کلیساها حفاظت و نگهداری کرده و در صورت نیاز اقدام به مرمت آنها می کند.

ما نیز کمیته ای برای حفاظت از کلیساهای ایران داریم که با همکاری سازمان میراث فرهنگی کشور در تلاش است تا ضمن نگهداری و مرمت این کلیساها در اعیاد مربوط به این کلیسا نیز مراسم زیارت برگزار کرده و زمینه آشنایی با ارزش های فرهنگی و معماری را فراهم آورد. در ساختار سازمان میراث فرهنگی کشور مدیری ارمنی فعالیت دارد که به امور مربوط به نگهداری و مرمت از این کلیساها نظارت دارد.

3) با توجه به رشد اسلام‌گرایی افراطی در منطقه خاورمیانه و همچنین جمهوری اسلامی بودن ایران، چنین جریاناتی چه تاثیری می توانند بر اقلیت های مسیحی ساکن در منطقه داشته باشند؟

-البته منطقه خاورمیانه در بحران به سر می برد و ما شاهد رشد جریانات افراطی و ایجاد تنش در منطقه هستیم. باید یک واقعیت را در نظر داشت و آن این که جریانات افراطی اعم از دینی و سیاسی در وهله نخست به خود ضرر می رسانند.

با رشد جریانات افراطی اسلامی ممکن است حضور مسیحیان در منطقه در معرض تهدید قرار گیرد، اما این جریانات به همان میزان نیز به اسلام صدمه وارد کرده و کشورهای معتدل اسلامی را دچار بحران می کنند.

در این راستا مسیحیان و مسلمانان باید در کنار هم  و در جهت برقراری صلح و آرامش و براساس عشق، احترام و تفاهم متقابل به مبارزه بر علیه این جریانات بپردازند. نمونه زیبای چنین همزیستی جمهوری اسلامی ایران است که در آن مسلمانان، مسیحیان، کلیمیان، زرتشتیان، هندوها، بودایی ها و صابئین با حقوق مساوی و آزادی های دینی در کنار یکدیگر زندگی می کنند. باید تأکید کنم که براساس اصل سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران "ایرانیان زرتشتی، کلیمی ومسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته می‏شوند که درحدودقانون درانجام مراسم دینی خودآزادند و دراحوال شخصیه وتعلیمات دینی برطبق آیین خودعمل می‌کنند."

بی تردید جمهوری اسلامی ایران یک کشور نمونه محسوب می شود که در آن مردم صرفنظر از قوم و نژاد خود از حقوق برابر برخوردار بوده و رنگ پوست، نژاد و زبان موجب برتری هیچ گروهی نمی باشد.

امروز برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه همچون عراق، سوریه، لیبی و فلسطین در نتیجه جنگ و سیاست های اعمال شده از سوی گروه های افراطی به مناطقی نا امن برای مسیحیان تبدیل شده اند. از سوی دیگر به گواهی تاریخ جریانات افراطی هیچ گاه موفق نشده اند و از این پس نخواهند توانست برای مدت زمان طولانی به حیات خود ادامه دهند. وظیفه ما دفاع از میراث مسیحی است. بی تردید این کار آسان نخواهد بود و باید در نظر داشته باشیم که حراست از ارزش های دینی، ملی و همچنین سیاسی نیاز به از خودگذشتگی دارد.

4) به عنوان یک اقلیت مذهبی جامعه ارمنیان از چه حقوقی در جمهوری اسلامی برخوردار بوده و با چه مشکلاتی مواجه می باشد؟

- همانگونه که ذکر آن رفت حقوق اقلیت های دینی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تضمین شده است. کلیساها، 17 مدرسه و 4 کودکستان و همچنین انجمن های فرهنگی، ورزشی، اجتماعی و خیریه ارامنه براساس اساسنامه های خود فعالیت می کنند. خلیفه گری ارامنه و همچنین امور دینی و ملی ارمنیان نیز براساس اساسنامه خلیفه گری اداره می شوند.

فعالیت مطبوعات و انتشارات به زبان ارمنی و همچنین فعالیت های مربوط به مسئله ارمنی بدون هیچ مشکلی پیگیری می شوند. 

اقلیت های دینی دارای نمایندگانی در مجلس شورای اسلامی هستند که دو نفر از آن ها نمایندگان ارمنیان، یک نفر نماینده اقلیت آشوریان و کلدانیان، یک نفر نماینده کلیمیان و یک نفر نیز نماینده زرتشتیان می باشد، با این وجود آن ها در مجلس از حقوق و اختیارات برابر با دیگر نمایندگان برخوردارند.

شاید عجیب به نظر برسد اما در بسیاری از مواقع مرمت کلیساهای ما توسط شهرداری های مناطق انجام می گیرد و همزمان برق مصرفی کلیساها مانند مساجد رایگان می باشد.

البته مشکلاتی نیز وجود دارند که قابل حل می باشند با این وجود زندگی اجتماعی ارمنیان پویا و فعال بوده و چشم به افق های دوردست دارد. جامعه ارمنیان ایران با ایمان مسیحی و همچنین با امید به تحقق مطالبات ملت ارمنی نفس می کشد.

در پایان، بار دیگر برای ملت شجاع سوریه و به ویژه ارامنه این کشور آرزوی صلح و موفقیت دارم.