ԷԼԻ ՔՈՐՈՆԱՆ…

Մօտաւորապէս մի տարի է, ինչ աշխարհը, մարդկութիւնը սարսափահար հետեւում է իր հանգիստը խանգարող, միտքը լլկող, հոգին խռովող քորոնա վարակի ՛՛գործունէութեան՛՛ ընթացքին եւ ապշահար հարց է տալիս ինքն իրեն, որտեղի՞ց եւ ինչպէ՞ս այս համաճարակը մէջտեղ եկաւ։ Ինչո՞ւ կարելի չեղաւ առաջքը առնել, երբ ամէն կողմից մտահոգիչ լուրերը շրջագայում են տեղական եւ միջազգային զանգւածային լրատւամիջոցների ցանցերում։

Սարսափազդու այս վարակը անցեալ ամիսներին բազմահազար կեանքեր խլեց ու դեռ շարունակում է խլել։ Երեւի ոչ մէկ ատեն մարդ արարածը այնքան անորոշ ու մութ սպառնալիքի առաջ չէ գտած ինքն իրեն։ Վարակը ծովի մակերեսի նման իր մակընթացութիւններով, նահանջով ու կրկին յարձակումով վախազդու տագնապների պատճառ է եղել։

Անկախ իր ժխտական ազդեցութեան վարակը ունեցաւ նաեւ իր դրական երեսը։ Իսթանպուլում հրատարակւող Մարմարա օրաթերթի Մայիսեան թիւերից մէկում մի հետաքրքիր գրութիւն կարդացի, որտեղ հեղինակը թելադրում էր ընթերցողներին վարակի թելադրած սահմանափակումները օգտագործել վերատեսելու, վերադասաւորելու իր կեանքը եւ միաժամանակ իր գիտութիւնը խորացնելու, նոր ինչ որ բան սովորելու, նոր գիրք կարդալու, համակարգիչի նոր ծրագիր սովորելու իբրեւ գեղեցիկ առիթ։ Ամենից կարեւորը նաեւ Աստւածաշունչ կարդալն ու աղօթելը։

Կեանքում փոփոխութիւնն ու այլազանութիւնը կազմում են նոյն այդ կեանքի համն ու հոտը։ Քորոնա համաճարակը ակամայ փոփոխութեան ենթարկեց մեր կեանքը, այլազանութիւն մտցրեց մեր գործելաոճին մէջ, մեզ առաջնորդելով դէպի առաւել անորոշութիւն։

Անցեալ ամիսները մարդ արարածը գամւած մնաց հեռուստացոյցի առաջ, համացանցերի առաջ, համակարգիչի մկնիկը տարուբերելով աջ ու ձախ եւ կամ հետեւելով զանգւածային լրատւամիջոցների գրաւոր կամ առ ցանց լրատւութեան այն յոյսով որ պիտի լսի բարի մի լուր, մի աւետիս այս սարսափազդու վարակին յաղթահարելու եւ այն նւաճելու մասին։
Հետաքրքրական է դիտել տալ որ անցեալ փետրւարից սկսեալ տեղական ու միջազգային մամուլն էլ իր կարգին ողողւած է քորոնա վարակ համաճարակը վերլուծող յօդւածներով եւ նիւթերով։ Միջազգային համբաւ ունեցող տարրալուծարաններ ինչպիսիք են Ֆայզըրն ու Պիոնթէքը անխոնջ աշխատանքով գործում են, այն յոյսով, որ կարողանալու են ինչ որ պատւաստ գտնել այս համաճարակը յաղթահարելու համար։ Բարեբախտաբար յուսադրիչ երեւոյթներ կան…։

Մասնաւորելով մեր խօսքը թեհրանահայ մեր գաղութի մասին, հարկ է դիտել տալ, որ մենք էլ անմասն չմնացինք այս վարակի աւերից ու դաժան, դառն ազդեցութիւնից։ Ունեցանք մահեր շուրջ վաթսուն մէկ հոգի (6 դեկտեմբերի) տւեալներով. ունեցանք տնտեսական դժւարութիւններ, որոնք մի պահ տագնապ յառաջացուցին մեր կեանքում։ Ընկերային ու մշակութային կեանքի ու գործունէութեան նահանջ եւ ապա տեղքայլ մեր հոգեւոր-կրօնական կեանքի ակամայ թուլացում, մարզական կեանքի անշարժութիւն, մի խօսքով մեր ողջ կեանքը, յարաբերաբար մօտիկ անցեալի աշխոյժ ու եռանդուն կեանքի տակաւ առ տակաւ թուլացաւ, տկարացաւ եւ ակամայ կղզիացաւ ու դադարեց։
Ուրախալի ու մխիթարական էր մեր կրթական համակարգի գործունէութիւնը։ Դպրոցները առ ցանց շարունակեցին իրենց դաստիարակիչ աշխատանքներն ու դասաւանդութիւնները։
Քորոնա համաճարակը բաւական բան սովորեցրեց մեզ։ Ընտանիքը մի պահ վերագտաւ իր միութիւնը։ Ընտանիքի անդամները միմեանց հետ ճաշելու, ընթրելու նահապետական ու աւանդական սովորոյթը մի ժամանակ վերականգնւեց. ծնողք-զաւակներ յարաբերութեան ջերմացումը մի քիչ բարձրացաւ։

Այս բոլոր դրական երեւոյթների կողքին հարկ է մատնանշել նաեւ այն որ քորոնա համաճարակը ծնունդ տւաւ մի կողմից նոր գրականութեան, աւելի ճիշդ առատ նիւթ հայթայթեց գրական ոլորտում ու գրողները վաւերական թէ պարզապէս գրիչ շարժողներ մէկ օրից միւսը գրողներ եղան, համաճարակային ախտաբանութեան եւ այն հանրութեան ներկայացնող մասնագէտների համբաւ ու հռչակ ունեցան։ Առաւել բժշկագիտութեան բնագաւառում մասնագիտական ուսումնասիրութիւններով հեղինակներ պետութիւնները մղեցին միմեանց մի կողմից անտեղի կերպով վարկաբեկելու եւ թերագնահատելու տարւած աշխատանքները եւ միւս կողմից էլ լուռ ու անդուլ աշխատանքով գործելու ի խնդիր լուսաւոր ու յուսադրիչ ապագայի։ Սա արդեօ՞ք վերադարձ է դէպի բարոյականութիւն, դէպի հոգեւոր արժէքներ ու մշակոյթ։ Ամերիկացի, ֆրանսացի, անգլիացի, ռուս ու չինացի գիտնականներ, գիտահետազօտական կենտրոններ, դեղագործական տարրալուծարաններ իրենց քաղաքական հովանաւորների զօրակցութեամբ միջազգային լրատւական մամուլը ողողեցին միմեանց մեղադրելու, ամբաստանելու եւ չարաբանելու գրականութեամբ, առանց դադարելու իրենց մեղւաջան աշխատանքը։

Պսակաձեւ ժահրը իր մահաբեր էութեամբ ներշնչել է նաեւ երգիչները, որոնք հետաքրքրական երգեր են յօրինել ի մխիթարութիւն մարդուն, մարդկութեան։ Մահացու վտանգ բովանդակող այս վարակը մոլորեցրել է աշխարհը։ Իր վերիվայրումներով եւ անսպասելի յայտնութիւններով աշխարհը, մարդ արարածի տունը, գործատեղին, խանութն ու մեծ շուկաները անապահով վայրերի է վերածել։ Գորշ ամպերը դեռ յամենում են մարդկութեան երկնակամարի վրայ. բոլորիս մնում է յոյսն ու յուսալը եւ այս պահում յանկարծ յիշում եմ հայ գրող Լեւոն Բաշալեանի մէկ շատ յուսադրիչ պատմւածքը Յոյսը վերտառութեամբ։

Յօդւածը խօսում է Ալեքսանդր Մակեդոնացու մասին. Մակեդոնացին երբ պատրաստւում էր արշաւել Հնդկաստան, հաւաքեց իր գլխաւոր զօրականներին եւ նրանց բաժնեց իր ամբողջ ունեցւածքը. իր զօրավարներից մէկն ասաց.-
- Ամէն ինչ մեզ բաժանեցիր, քե՛զ ինչ մնաց.
- Յոյսը, ինքնավստահ եւ ուժեղ ձայնով ասաց մեծ թագաւորը։
Այո՛, յոյսը մարդ արարածի կեանքի եւ զօրութեան աղբիւրն է։ Մարդ արարածը միշտ յոյսով նայել է կեանքի եւ փորձած իրականացրել իր երազներն ու նպատակները. Մարդու կեանքից անպակաս են եղած չարաղէտ դէպքերն ու փորձութիւնները, դրանով հանդերձ յոյսը միշտ գօտեպնդած է մարդուն, նրան կապելով լուսապայծառ ապագային. Սաղմոսերգու մարգարէն յորդորում է. «Յոյսդ Տիրոջ վրայ դիր, զօրացիր եւ քաջ եղիր, յոյսդ Տիրոջ վրայ դիր»(Սղ. 27։14)։

Հաւատքով օծուն յոյսը ճառագայթող լոյս է, որ խաւարը փարատում եւ մարդը ուղիղ ճանապարհի վրայ է պահում։ Քորոնա վարակով պայմանաւորւած այսօրւայ դժոխային կեանքը վստահաբար յաղթահարելու է գորշ ամպերն ու անորոշութեան մշուշը անհետանալու է, բայց մինչ այդ հարկ է վերանորոգ հաւատքով ու պայծառ տեսիլքով նայել կեանքին եւ ըստ այնմ կողմնորոշւել։

Մահացու վարակին յաղթահարելու գլխաւոր միջոցը մասնագէտների թելադրութիւնների, բժշկական յորդորների անսալն է.
ա. Ձեռքերի յաճախակի լւացում եւ հականեխում
բ. Դիմակի գործածութիւն
գ. Ընկերային հեռաւորութեան պահպանում
դ. Կենսանիւթով սննդառատ կերակուր
ե. Առատ ջուր խմել
զ. Հնարաւորինս հաւաքներից հեռու մնալ
այլ խօսքով ինքնակղզիացում եւ զգուշաւոր ապրելաձեւ։

Վերջին շրջանին կատարւած հետազօտութիւններն ու փորձանակումները որոշ լաւատեսութիւն են ներշնչում. մնում է մեզ յոյսով ապրել եւ սպասել...։ Պօղոս առաքեալը յուշում է որ Յոյսը մարդս ամօթով չի թողնում։

Վերոնշեալ խորհրդածութիւնների լոյսի տակ, այս տարի մենք հրապարակային աշխարհիկ տօնակատարութիւններ նոր տարւայ եւ Ս. Ծննդեան ու Աստւածայայտնութեան տօների առիթով չենք ունենալու, մանաւանդ Արցախ-Ադրբեջան թրքական ու միջազգային ահաբեկչական պատերազմի եւ նրա մեր հայրենիքի ու Արցախի վրայ ունեցած քանդիչ, աւերիչ ու ողբերգական հետեւանքների բերումով։

Արդի քսաներորդ դարի մեր պատմութեան ամենաողբերգական ժամանակահատւածն է։ Տարածքների կորուստ, հազարաւոր երիտասարդ նահատակներ, անմեղ քաղաքացիների նահատակութիւն, գաղթականութեան նոր ալիք, եկեղեցական, պատմա-մշակութային կոթողների անորոշ ճակատագիր, Հայաստանի եւ Արցախի Հանրապետութիւնների գոյութեան անվտանգութեան խախտում եւ այս բոլորին իբրեւ հետեւանք Արտագաղթի անխուսափելի երեւոյթ։

Այո՛, նոր տարին, Ս. Ծննդեան եւ Աստւածայայտնութեան տօները դռան ետին են, բայց վստահ եմ, որ ողջ հայութիւնը այս տարի սրտաբեկ, ցաւը, մորմոքն ու կսկիծը սրտում, պիտի չկարողանայ անարատ ուրախութեամբ Տէրունական այս տօները հարկաւոր պատշաճութեամբ տօնել, երբ մանաւանդ գիտենք, որ հայրենիքում ու Արցախում հազարաւոր ընտանիքներ զրկւել են իրենց հօրենական տաքուկ օջախից, հազարաւոր երեխաներ անտուն եւ մեծ մասամբ որբացած տխրութեան մշուշով պատւած դիմաւորելու են այդ տօները, հարիւրաւոր այրիացած քաջարի կանանց աչքերում չչորացող արցունք կայ։

Այս դառն ու սահմռկեցուցիչ իրողութեան դիմաց կանգնած կոչւած ենք Բեթղեհէմի երկնակամարի վրայ պայծառափայլող Աստղի լոյսով ջերմացնելու մեր ցուրտ սրտերը եւ դիմելու նորածին Փրկչին, որ այս տարի գայ եւ վերածնւի ամէն մի հայի սրտում, որպէս սէր, հաւատք, յոյս, հաճութիւն, խաղաղութիւն ու մանաւանդ մխիթարութիւն, զօրութիւն բերի, որպէսզի վերանորոգւած հաւատքով ու յոյսով շարունակենք մեր կեանքը։

Քրիստոնէական առաքինութիւնները՝ յոյսը, հաւատքն ու սէրը համարւում են մարդկային կեանքի կենսատու աղբիւրը, ամոքիչ ու հրահրիչ այն ուժը, որ մարդս մղում է նոր տեսիլքով, նոր ձգտումներով ու յոյսով ապրելու, գործելու, պայքարելու ի խնդիր աւելի պայծառ ու յուսադրիչ ապագայի եւ նաեւ զինւելու հանդուրժողականութեան զրահանդերձով։
Ամանորի եւ Ս. Ծննդեան ու Աստւածայայտնութեան տօների առիթով վշտով ու տխրութեամբ օծուն բարեմաղթութիւններով շնորհաւորում եմ մեր ժողովրդի եւ յատկապէս Թեհրանի թեմի մեր ժողովրդի զաւակներին եւ այս առիթով կարեւորութեամբ թելադրում եմ.-

Ա. Հնարաւորութեան սահմաններում, այս տարի, հեռու մնալ Ամանորեան խրախճանք-ընթրիքներից։ Հաւաքւել տնում եւ ընտանեկան ջերմ մթնոլորտում դիմաւորել նոր տարին եւ ապա այցելել եկեղեցին աղօթելու մեր հազարաւոր նահատակների հոգիների համար, ինչպէս նաեւ աշխարհի խաղաղութեան եւ յատկապէս Հայաստանի, Արցախի, Իրանի Իսլամական Հանրապետութեան եւ Միջին Արեւելքի երկրների խաղաղութեան եւ բարգաւաճ կեանքի համար։
Բ. Աւանդական սովորութեամբ կատարւում է նւէրների փոխանակում. իմ հայրական թելադրանքն է, որ, այս տարի, մեր իրարու տալիք նւէրների փոխարէն մեր սրտաբուխ նւէրները կատարենք Արցախի մեր ժողովրդի եւ Արցախցի հազարաւոր երեխաներին, որոնցից շատերը մնացին անհայր եւ անմայր։ Մի քիչ զուսպ ու ժուժկալ լինենք մեր ամէն ինչին մէջ ի խնդիր մեր ՛՛վիրաւոր՛՛ եղբայրների եւ քոյրերի։
Աստւած իր Միածին Որդին աշխարհ ղրկեց, որպէսզի աշխարհը, մարդկութիւնը փրկի։ Մենք էլ Նորածին Փրկչին ընծայելիք մեր նւէրները տանք անկար ու չքաւոր, որբացած ու այրիացած, հիւանդ ու անդամալուծւած մեր հայրենակիցներին, հայրերին, մայրերին, եղբայրներին, քոյրերին, զաւակներին ու պատանիներին։
Յիշե՛նք, Քրիստոսի ծննդեան առիթով արեւելքից մոգեր եկան Երուսաղէմ եւ ապա Բեթղեհէմ եւ Յիսուսին ընծայեցին իրենց նւէրները՝ ոսկի, կնդրուկ եւ զմուռս։ Հարիւրաւոր որբացած մեր մանուկները Յիսուս մանուկի խորհրդանիշներն են այս աշխարհի վրայ, հետեւաբար մենք էլ, մոգերի նման, մեր ընծաները մատուցենք մեր մանուկներին եւ հայրենազուրկ ժողովրդին։

Վերոյիշեալ խոհերով ու մտածումներով շնորհաւորում եմ մեր ժողովրդի բոլոր զաւակներին եւ յատկապէս մեր թեմի հաւատացեալ ժողովրդին եւ աղօթում եմ, որ ծնեալ Փրկիչը իր հետ աշխարհ բերի, մի անգամ եւս, սէր եւ խաղաղութիւն, եղբայրութիւն, միութիւն ու միասնականութիւն եւ մեզանից հեռացնի ատելութիւնն ու թշնամանքը, նենգութիւնն ու խարդախութիւնը եւ սիրոյ ու խաղաղութեան սերմերով մեր սրտերը վերածէ կանաչ արօտավայրի, որտեղ տիրի խաղաղ ու համերաշխ կեանք։
Շնորհաւոր նոր տարի եւ Ս. Ծնունդ

Քրիստոս ծնաւ եւ յայտնեցաւ
Ձեզ եւ մեզ մեծ աւետիս. Ամէն։

ՍԵՊՈՒՀ ԱՐՔ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ
ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԹԵՀՐԱՆԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ

6 Դեկտեմբեր 2020
Թեհրան