اسقف اعظم سرکیسیان در گفت وگو با شفقنا: جنگ جواب افراطی گری نیست؛ رهبران دینی همگان را به گفت وگو دعوت کنند/ حرکات تروریستی منطقه ناشی از سیاست های غرب است

شفقنا- شیما مفیدی راد: اولین تجربه ها همیشه هیجان انگیزند؛ سوالات بسیاری را ایجاد و سوالات بسیاری را پاسخ می دهند. اولین بار بود که به محوطه کلیسا قدم می گذاشتم و اولین بار بود که به طور مستقیم با یکی از رهبران دینی مسیحیت هم کلام می شدم. تصورم از کشیش و اسقف و کلیسا به اندازه تصویرهایم از مجموعه های تلویزیونی بود، مردی با پوششی بلند و سفید یا سیاه رنگ که گردنبندی از صلیب به گردن دارد و در حال نیایش یا موعظه است. تصاویری دور و غیرملموس.

تصویری مرموز و پر طمطراق که از نام اسقف داشتم، غریبگی و دوری ام با زبان و اسامی آنها با تصویری نزدیک و قابل درک و روحی آشنا جایگزین شد و محبت دین محمد(ص) را در کنار مهرورزی مسیح(ع) نشاند؛ با این همه مهر و صلحی که در روح ادیان ابراهیمی است پس این خشونت ها از کجا آمده است و آیا دست به دست هم دادن این ادیان می تواند جهان را به صلح آرمانی اش  برساند که این روزها مثال رویایی شیرین از ذهن و زبان ها می گذرد و دست نیافتنی می نماید؟

سیبوه سرکیسیان، اسقف اعظم ارامنه تهران و شمال ایران در پرسش و پاسخی با خبرنگار شفقنا این سوالات را پاسخ می دهد. اسقف اعظم، سبوه سرکیسیان می گوید: نقش اساسی رهبران دینی این است که همه مردم و بخصوص رهبران نظامی را به تفاهم، احترام متقابل و همچنین حل مسایل با گفت وگو دعوت کنند، زیرا جنگ جواب این مسایل نیست. بهترین راه برقراری صلح، گفت وگو و مباحثه است.

او با بیان جمله «آنچه را که می خواهی نسبت به تو انجام دهند، تو هم همان کار را نسبت به دیگران انجام بده» آن را به عنوان قانونی طلایی در انجیل معرفی می کند و می گوید: اگر مردم، این قانون را فهمیده بودند، این جنگ ها و کشتارها انجام نمی شد. مردم هنوز دین را نفهمیده اند و آن دینی که دارند و تعلیمات  دینی خود را در زندگی شان نشان نمی دهند. گویی دین فقط یک لباس بیرونی است که می پوشیم و به همین علت رهبران ادیان مختلف باید با هم دیدار و گفت وگو داشته باشند و روش های جدیدی برای مقابله با این افراطی گری پیدا کنند.

سرکیسیان، راهکار مهم در این زمینه را ایجاد یک احساس امنیت و احترام متقابل بین رهبران دینی و مردم می داند و تأکید می کند که متأسفانه تا به حال بین رهبران دینی در همه ادیان و مردم، آن دوستی و نزدیکی که باید به وجود بیاید، به وجود نیامده است.

متن گفت وگوی شفقنا با اسقف اعظم سرکیسیان را  بخوانید:

خشونت در جای جای دنیای امروز مشاهده می شود. آشوری های عراق و سوریه از همان جهل و تعصبی کشته می شوند که مسلمانان؛ مسلمانان در گوشه گوشه دنیا از همان افراطی به قتل می رسند که ایزدی ها. ادیان مختلف و به طور کلی دین در کاهش خشونت های جاری و حرکت جهان به سمت صلح نقشی دارد؟

اسقف سرکیسیان: شما را مورد تشویق قرار می دهم به خاطر آنکه تصمیم گرفتید در مورد این مسأله مهم، خبری را تهیه کنید. مسایل نظامی-امنیتی که در چهار سال اخیر در منطقه رخ داده است، متأسفانه حاصل سیاست های ناباب غرب و آمریکا هستند، به این علت که آنها آشنایی کامل با منطقه ندارند. سیاست های غرب باعث به وجود آمدن این حرکات تروریستی در منطقه شد. جهان غرب با روحیات مردم منطقه ما آشنا نیست؛ همه این موارد و حرکات نظامی غرب باعث شد که در لیبی، مصر، عراق و سوریه حرکات هایی ایجاد شوند. حرکت هایی که پیش از این نیز وجود داشتند، اما آتش زیر خاکستر بودند. به طور کلی افراطی گری موجب مشکلات بسیاری در زندگی می شود. افراطی گری همواره در زندگی اجتماعی و نیز زندگی جمعی و مذهبی آسیب می رساند. زمانی که افراطی گری، راهی برای پیشرفت پیدا می کند، اتفاقات بسیار دردناکی را شاهد هستیم. حال باید دید که رهبران کلیسا و رهبران ادیان مختلف چه کارهایی برای جلوگیری از این افراطی گری ها می توانند انجام دهند. نقش اساسی رهبران دینی این است که همه مردم و بخصوص رهبران نظامی را به تفاهم، احترام متقابل و همچنین حل مسایل با گفت¬وگو دعوت کنند، زیرا جنگ جواب این مسایل نیست. بهترین راه برقراری صلح، گفت وگو و مباحثه است.

در صحبت از افراطی گری، اتفاقات چهار سال اخیر را مورد توجه قرار دادید؛ شاید داعش در این چند سال به وجود آمده باشد، اما تفکر افراطی گری در طول تاریخ همیشه در جهات و شکل های مختلف خود را نشان داده است. یک روز به شکل صهیونیسم در فلسطین دیده می شود، یک روز در لباس القاعده، ۱۱ سپتامبر را رقم می زند و امروز هم که داعش، پررنگ ترین گروه تروریستی جهان را شکل داده است. شما فرموید که جنگ جواب این مشکلات نیست و باید گفت و گو کرد. آیا دین و گفت و گو بین ادیان می تواند پاسخی برای این مسایل داشته باشد و در این صورت چه پدیده ای باعث شده است که دین در طول این همه سال، کارکردی را که باید در این جهت نداشته است؟ 

اسقف سرکیسیان: صحبت من به طور کلی درباره افراطی گری در منطقه بود چون سوالتان را با تأکید بر مسایل منطقه شروع کردید. به طور کل می¬ توان گفت ترور و این رفتارها همیشه در طی تاریخ وجود داشته است. القاعده هم محصول آمریکاست که برای مقابله با اتحاد جماهیر شوروی به وجود آمده بود و بعدها تبدیل به یک مشکل برای خود آمریکا شد. دولت ها باید این حکمت لازم را داشته باشند که حرکت های تکفیری و افراطی را تشویق نکنند. تا بین ادیان مختلف، گفت وگو و تفاهم وجود نداشته باشد، در بین نیروهای نظامی و نیروهای دیگر هم تفاهم و گفت وگو به وجود نمی آید. همچنین اگر گفت وگو بین نیروهای سیاسی وجود نداشته باشد، گفت وگوی بین ادیان به وجود نخواهد آمد.

به جنبه ای از همین موضوع می خواستم اشاره کنم که آیا دین و پیوند بین ادیان، این پتانسیل را دارد که اگر قدرت های سیاسی و نظامی، سیاستی جز صلح و ایجاد صلح در جهان داشته باشند، حرکتی ایجاد کنند که قدرتش بر قدرت سیاسی بچربد و بتواند جهان را به سمت صلح هدایت کند؟

اسقف سرکیسیان: همه ادیان قدرت دارند؛ این ظرفیت، قدرت الهی است که در ادیان وجود دارد، اما مسأله این است که مردم از دین گریزان شده اند و از دین فرار می کنند. مسایلی که در سوریه و عراق دیده می شود، از جمله الله اکبر گفتن داعشی ها بعد از انجام فتح یا اقدامی، کذب و سوء استفاده از دین و نام خداوند است. هیچ دینی نگفته است که برادر خودت را بکش بلکه همه ادیان، برادرکشی را منع می کنند. همه ادیان -چه مسیحیت چه اسلام چه بوداییسم و ادیان دیگر- همیشه به صلح، سلامتی، صفا، دوستی و آرامش موعظه کرده اند، اما متأسفانه این مردم هستند که از دین دور شدند. باید نسل نو را تربیت کنیم. این قانون طلایی در انجیل وجود دارد که می گوید «آنچه را که می خواهی نسبت به تو انجام دهند، تو هم همان کار را نسبت به دیگران انجام بده». این قانون طلایی است و اگر مردم، این قانون را فهمیده بودند، این جنگ ها و کشتارها انجام نمی شد. یعنی مردم هنوز دین را نفهمیده اند و آن دینی که دارند و تعلیمات دینی خود را در زندگی شان نشان نمی دهند. گویی دین فقط یک لباس بیرونی است که می پوشیم و به همین علت رهبران ادیان مختلف باید با هم دیدار و گفت وگو داشته باشند و روش های جدیدی برای مقابله با این افراطی گری پیدا کنند. در این راستا هم فعالیت های بسیاری انجام می شود.

مفهوم مشترک با آن جمله طلایی که از  انجیل ذکر کردید را ما در بیانات امام علی(ع) داریم که «آنچه برای خود می پسندی، برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی پسندی برای دیگران نپسند». با وجود مفاهیم مشترک میان ادیان که این تنها یکی از آنهاست و پتانسیل و قدرتی که  برای دین قایلید، دو پرسش مطرح می شود. یک اینکه آیا در دور شدن مردم از دین، کوتاهی از جانب علمای ادیان بوده است؟ دو اینکه تا امروز همایش ها و گفت وگوهای بسیاری بین ادیان انجام شده و بر اهمیت این گفت وگو تاکید شده است، اما چطور می توان این گفت وگوی ادیان را از حالت نمادین خارج و نتایج آن را در واقعیت دنیای امروز مشاهده کرد؟

اسقف سرکیسیان: هر دو سوالی که مطرح فرمودید، مشکلات ما هم هست. باید کمی واقع بینانه در مورد گفت وگوهایی که انجام می شود، سخن گفت. قبلا چنین گفت وگوهایی بین ادیان انجام نمی شد. چنین تفکراتی نبود، بعدها مردم بیدار شدند و تمام مومنان ادیان مختلف به این فکر افتادند که به هم نزدیک شوند. به همین علت در ایران و همچنین دیگر کشورهای اسلامی، این فعالیت ها و گفت وگوها انجام می شد تا همه مذاهب اسلامی به هم نزدیک شوند یا بر فرض در مسیحیت، همه کلیساها در یک شورا جمع می شوند تا همدیگر را دوباره بشناسند و به یکدیگر نزدیک شوند. در ۲۰ سال اخیر، گفت وگوهای فراوانی بین ادیان مختلف از جمله گفت وگوهای اسلام-مسیحیت و اسلام-مسیحیت-یهودیت انجام گرفته است. این گفت وگوها انجام شده است تا روش های مختلف و راهکارهای جدیدی برای برقراری صلح و آرامش در منطقه پیدا کنند. هفته گذشته سازمان جهانی کلیساها با سازمان ارتباطات اسلامی در ژنو گفت وگویی داشتند. این دیدار بسیار مهمی بود و در این راستا جلسه ای با هیأت رئیسه شورای جهانی کلیساها برقرار شد که اعضای این شورا از کشورهای مختلف آمده بودند.

این جلسات به چه راهکارهای جدیدی رسیدند و میزان تأثیرگذاری این جلسات را چگونه می بینید؟

اسقف سرکیسیان: می خواهم بگویم که با توجه به این گفت وگوها چرا دوباره این مسایل، افراطی گری ها و این کشتار ادامه پیدا می کند. بی عدالتی و بی توجهی به قداست خانواده، مسایلی است که باعث می شود این افراطی گری ها و کشتار ها هنوز باشند.

با وجود مشکلاتی که به عنوان دلیل ادامه افراط گری ها بیان کردید، چه راهکاری برای خارج کردن صلح از صرف نوشته ای بر کاغذ و پیامی شنیداری و آوردن آن میان مردم در سطح اجتماع و خانه ها دارد؟ رهبران ادیان مختلف در این راستا چه طرح های کوتاه مدت و بلندمدتی می توانند داشته باشند؟

اسقف سرکیسیان: سه سال پیش سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی و همچنین شورای جهانی کلیساها جلسه ای تشکیل داده بودند که چطور می توانند این راهکارهای صلح و آرامش را به مردم برسانند. اینجاست که کار و فعالیت رهبران مذهبی اسلام و مسیحیت شروع می شود. راهکار مهم اینجاست که رهبران دینی باید یک احساس امنیت و احساس احترام متقابل بین خود و مردم ایجاد کنند و با مردم همدردی کنند. متأسفانه تا به حال بین رهبران دینی در همه ادیان و مردم، آن دوستی و نزدیکی که باید به وجود بیاید، به وجود نیامده است. باید بین رهبران اطمینان متقابل ایجاد شود.

چگونه باید این اعتماد را ایجاد کرد؟

اسقف سرکیسیان: با همان همدردی با مردم است و شرکت در غم و شادی مردم است که می توان این اطمینان متقابل را ایجاد کرد. مهمترین مطلب، همان اطمینان است یعنی اگر من به شما اطمینان نداشته باشم، به شما اجازه نمی دهم وارد دفترم شوید. کار اساسی رهبران دینی، دادن احساس اطمینان متقابل به مردم است.

مسیحیت و کلیسا در روند ایجاد صلح و تلاش برای کاهش خشونت های مشاهده شده، به طور مستقل چه مشارکتی می کند و شما در این راستا چه پیامی برای ادیان مختلف مخابره می کنید؟

اسقف سرکیسیان: همه ادیان باید پیروان خود را تربیت کنند تا به آن حدی برسند که طرف مقابل یعنی پیروان ادیان دیگر را همان طور که هستند، بپذیرند. به این معنا که یک مسیحی باید مسلمان را به همان صورت که هست، بپذیرد و یک مسلمان باید مسیحی را به همان صورت که هست، بپذیرد. این کار باعث می شود که دوستی و اطمینان متقابل بین ادیان و افراد جامعه -هر چند ادیان دیگر داشته باشند- ایجاد بشود.

راهنمایی شما به گروه ها و سازمان هایی از جمله رسانه شفقنا که تصمیم دارند در مسیر ایجاد این صلح گام بردارند، چیست؟

اسقف سرکیسیان: امروزه سازمان های مختلفی می خواهند این گفت وگوها را ایجاد کنند. در ایران گفت وگوهای مختلفی برقرار می شود؛ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پرچم دار این گفت وگوهاست و با کلیساهای مختلف جهان این ارتباط را دارند و گفت وگو می کنند. مسأله مهم در این گفت وگوها صبر و حوصله است، زیرا ایجاد صلح و آرامش با یک چوب جادویی شکل نمی گیرد. این حرکت از دیرباز در ایران شروع شده است و هنوز هم ادامه پیدا می کند. ما هم در هم اندیشی های بین المللی برگزار شده در کشورهای مختلف از جمله تایلند، آمریکا، سوریه، مصر، اردن و کشورهای مختلف شرکت کرده ایم. به زودی در مراکش هم چنین گفت وگویی برقرار می شود و هدف آن این است که مردم بتوانند همدیگر را به طور متقابل بپذیرند و خود را به عنوان عضو خانواده بزرگ الهی احساس کنند. مهمترین راهکار برای رسیدن به موفقیت، دعا کردن است. همه ما باید دعا کنیم تا بتوانیم به مردم بفهمانیم که همه ما عضو خانواده الهی، یک ملت و آن هم ملت خداوند هستیم.