ویژه نامه فرهنگی روزنامه اطلاعات، روز چهارشنبه 13 آبان ماه منتشر کرد:

هموطنان ارامنه از بدو ورود به ایران منشاء تأثیر شایانی در حیطه پزشکی، صنعت، هنرهای تئاتر، موسیقی و سینما بوده‌اند. از آثار به جامانده از سال‌های گذشته از جمله معماری و همچنین خاطرات جهانگردان می‌توان پی به جذب آنها به جامعه ایران که به یادگار گذاشته‌اند، پی برد وهمینطور نمی‌توان نقش آنها را در شکل‌گیری گوشه‌هایی از حوادث تاریخی و اجتماعی نادیده گرفت. آنها در هر شهر و یا روستایی سکونت داشته‌اند و یادگارهایی برجا گذاشته‌اند که اکثراً منبع خیر و شاخص‌های اخلاقی و انسانی بوده است.

از جمله آنچه به عین خود شاهد بوده‌ام در شهری که اقامت من در آنجا بود، در حدود ۵۰ سال پیش دو نفر از هموطنان ارامنه که در کسوت طبابت مشغول بودند آقایان فلیپ معروف به دکتر فرشل بود که متخصص بیماری‌های عمومی و دیگری دکتر هراند که دندانپزشک ماهری بود.  این دو پزشک انسان دوست به نقل از پدران ما از زمان قبل از جنگ جهانی اول در قزوین اقامت داشته‌اند، آنها بدون هیچ چشم داشت مالی، اقدام به درمان بیماران خود می‌نمودند و حتی گاهی داروهای بعضی از بیماران را که از روستا می‌آمدند و بی بضاعت بودند، از ویترین چوبی مطب به آنها میدادند.

ارامنه در خدمت صنعت، از جمله تراشکاری و راه‌اندازی ژنراتورهای برق سعی و تلاش خاصی می‌نمودند. مدرسه آنها منظم‌ترین مدرسه شهر بود. هر چند با گذشت زمان و تغییرات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی اکثر آنها از شهرهای شمالی کشور به تهران نقل مکان نموده‌اند. آرامستان‌های شهرها، خود دلیلی بر اقامت فراوان آنها در آن شهرها بوده اند و گفتنی‌ها در مورد هموطنان ارمنی بسیار است که در تاریخ اخیر ایران دفاع آنها از مرزهای وطن بسیار حماسه آفرین بوده است. 

آقای کاراپتیان در مدرسه ارامنه اصفهان سمت استادی را داشت و به تدریس زبان انگلیسی مشغول بود و تحصیلات او در رشته موسیقی، ماهرانه و از تسلط خوبی برخوردار بود. نامبرده به انواع آلات موسیقی زمان خود از جمله، ترومپت، ویلون و فلوت آشنایی کاملی داشت و در صدد تشکیل نخستین ارکسترسازهای زهی و بادی بود که حدود ۱۰۹ سال پیش با سعی و تلاش خود اولین ارکستر موسیقی اصفهان را بوجود آورد.  هر چند با شرایط آن روزگار و دید متفاوت مردم کار دشواری بود و مستلزم هزینه‌های مادی قابل توجه، و با شرایط مادی مدرسه ارامنه اصفهان کاری کمرشکن بود. ولی او ناامید نشد تا این که در جلسه‌ای با شهرداری اصفهان و گفتگو با اهل ذوق و استعداد آن زمان شهر، نیکوکاری تقبل هزینه‌های این گروه نوپا را قبول می‌کند. آنها با تعمیر و وارد کردن بعضی از آلات موسیقی، قدم اول را برداشتند و با توجه به علاقه بعضی از معلمان ، شوق فراوانی در دانش آموزان جهت آموزش و فراگیری موسیقی پدید آمد. آز آنجاییکه آقای کاراپیتان خود آدم جدی و منظمی بود، در مدتی نه چندان طولانی همه دانش‌آموزان رشته موسیقی هر کدام ساز تخصصی خود را بسیار خوب آموختند.  اساس تشکیل موسیقی آنها بر پایه آلات ـ بادی بود. از سازهای ذهی در آن خبری نبود و از آغاز تشکیل، این ارکستر، به علت ترکیب دو نوع ساز بادی و طبل، BrassBand (براس باند) نام‌گذاری شد. 

با بوجود آمدن این گروه موسیقی، سایر کارهای هنری ـ از جمله تئاتر رونق بسیاری پیدا کرد. 

در کنار تشکیل گروه موسیقی، هنر تئاتر هم بی‌نصیب نماند و موجب رونق و بالند‌گی‌ این هنر شد. اجرای موسیقی و همچنین تئاتر در مدارس ارامنه انجام می‌گرفت و خبر از تغییر و تحول خوبی در فضای فرهنگی آن روز اصفهان می داد.  پس از قریب یک سال که از تشکیل گروه موسیقی می‌گذاشت جمعی از جوانان تحصیل کرده که اطلاعاتی در زمینه اجرای موسیقی در سایر کشورهای اروپایی، مخصوصاً روسیه داشتند درصدد آموزش سازها به صورت علمی برآمدند. اولین ارکستر رسمی اصفهان که بر پایه دروس‌ موسیقی اروپا بود و بر خلاف گذشته، این بار شامل سازهای ذهی هم می‌شد، در سال 1285تشکیل گشت. اجراها همراه با سازهای بادی و زهی کامل‌تر شدند.  اعضای این گروه ۱۵ نفر و گاهاً ۱۷ نفر می‌‌شدند که رهبری این ارکستر به عهده آقای کاراپیتان بود. این ارکستر از زمان تشکیل خود که سال‌های متمادی را در بر می‌گرفت با اجرای آهنگ‌های ارمنی ـ ایرانی و اروپائی، موجب تشویق و رضایت هنردوستان می شد. 

در ادامه، باید یادآورشد که در حدود ۱۰۴ سال پیش که بازی‌های اوقات فراقت مردم ـ شامل بازی‌هایی که در قهوه‌خانه ها، حمامها و یا سایر مراکز محله انجام می‌گرفت، تشکیل گروه موسیقی و آموزش آلات موسیقی خود تنوع دل انگیزی بود در راه سرگرمی مردم که موجب تقویت روح و روان آنها می‌گردید. 

(سطوری از پراگراف دوم اقتباس از مقاله خانم کارمن مارتین است) 

نوشته: ابوالفضل طحانی - قزوین